Tarla Ürünlerinin Toplanması – Hasad

Tarla Ürünlerinin Toplanmasi – Hasad

Gezer El Kitabı’nda beşinci mevsim, yrh qsr s’rm, “arpa hasat etme ayı”, altıncı mevsim de, yrh qsr wkl, “buğday hasat etme ve (tane) ölçümleme ayı” olmaktadır. Festivaller ise, pessah, arpa hasad’ının başlangıcını, şabû’ôt da buğday hasad’ının sonunu kutlar.

Hasat edilecek alanın küçük olması halinde herhangi bir âlet kullanılmaksızın elle, saplar kökünden sökülürdü; böylece de tanelerin bir kısmının dökülmesi önlenmiş olurdu.

Ekin biçme bir orak (hermeş veya magga) ile yapılırdı. Zeminde kalan saklara amîr denirdi ve bunlar me’ammer tarafından toplanırdı. Onun arkasından da amarîm’i demet yapanlar gelirdi. Demetler yığın (gadîş) haline getirilerek harman yerine taşınmaya hazırlanırdı. Fakirler de yerde kalan başakları toplarlardı.

Harman döğme

Harman yeri goren tesmiye edilirdi. Harman döğme işi, çiftçiyi müteakip işi, ezcümle üzüm toplamak için serbest kalmasını sağlamak üzere, hasattan hemen sonra yapılırdı. Verimli yıllarda bu iki işlem birbirine tedahül ederdi. Az miktarda tane döğüleceği zaman bu iş bir sopa (şebet veya matteh) ile olurdu.

Taneyi saptan ayırma işlemi bir hayvan grubuna sapları (meduşâ) çiğnetmek suretiyle de uygulanırdı. Hayvanlar bir sıra (ribqâ) teşkil edecek şekilde birbirlerine bağlanırdı. Mısır’da eşekler ve öküzlere çiğnetilirdi.

Ancak büyük ölçüde mahsulü düğmek için en yaygın ve etkin yöntem, bunun kızak (môrag)la yapılmasıydı. Bugün olduğu gibi bu kızak iki ya da üç ahşap levhadan oluşurdu. Hayvanla çekilirken zemine dalmasını önlemek üzere burnu yukarı kalkık olurdu. Bunun altına çakmak taşları sıkıştırılırdı.

Erez-İsrael’e demirin ithaliyle bazı çiftçiler çakmaktaşı yerine demir parçaları sıkıştırmayı yeğlerlerdi. “Keskin” manasına gelen harûs sıfatı, sonradan “döğen kızağı”na alem olmuş.

Yine Orta Doğu’da çok yaygın bir döğme usulü de tekerli döğen (ôpan agalâ)dir (şek. 34).

Şek.34.- Bir modern tekerli döğen (O.Borowski’den)

(Rüzgârda) harman savurma (lîzrôt veya lehaber), ahşap yabalarla yapılırdı, (şek.35).  

Tane, saplar (saklar) ve saban tozu ve kabuklar, ağırlıklarına göre, ayrı kümeler oluştururlar.

Bundan sonra tane, kürekle bir kez daha savrularak temizlenildi. Ve nihayet tane kalburlanırdı. Ahd-i Atik, bu sonuncu işlem

için iki tür kalburdan söz ediyor: kebarâ ve napâ. Bunlardan ilki iri gözlü olup yana ve dairesel olarak hareket ettirilir; böylece, küçük taşlar gibi ağır zerreler kenarlara yığılır, taneler ortadan aşağıya düşerdi. Diğer kalburda ise hareket aşağı yukarı olurdu ve taneler kalburun üstünde kalırken küçük zerreler aşağı düşerdi[1].

Şek. 35.- Harman, savurma yabası Mizreh solda, yukarı Galile; sağda Güney’den numuneler (O. Borowski’den)

[1] O.Borowski. – op.cit., s.57-59.