İbranîlerde Tıp

Kültür Eserleri > THKK 5 - Halk Eczacılık ve Sağaltma Teknikleri > İbranîlerde Tıp

İbranîlerde Tıp

İnsanoğlu, tarihin çok eski çağlarından beri ıtriyata (güzel kokulara) olan eğilimini din kitaplarına da yansıtmış. Buna dair misalleri Tevrat’ın tefsiri olan Talmud’da görüyoruz.

İyi ya da değerli yağ, koku neşretmeyi tazammun eder ve saçlara merhem olarak kullanılır: “Başın üzerindeki iyi yağ gibidir. O yağ ki sakala, Harun’un sakalına, elbisenin eteklerine indi”(Tevrat. Mezmurlar 133/2). “Hasımların karşısında önüme sofra kurarsın; başımı yağla mesh edersin; kâsem taşkındır” (ibd., 23/5). Yağ, gençler tarafından parfüm olarak da kullanılır: “Beni kendi ağzının öpüşleriyle öpsün; çünkü okşamaların şaraptan daha iyidir. Kokuca ıtrın ne güzel; senin adın kabından dökülen ıtır gibidir; bundan ötürü seni kızlar seviyor” (Neşideler Neşidesi, 1/2-3). Kokulu yağ, mutluluk ifadesi de oluyor: “Bütün esvabın mür, öd ve tarçın kokar; fildişi saraylardan sazlar seni sevindirir” (Mezmurlar 45/8). Yine “yağ ve buhur yüreği sevindirir; dostun tatlılığı da candan gelen öğüttendir” (Süleyman’ın meselleri, 27/ 9). Mutahhar (kokulu) yağın terkibine giren maddeler, işbu kutsal mesh yağının hazırlanış şekli üzerindeki tartışmalarda görülüyor. Bu, dört tür kokudan, tropikal bitkilerden oluşuyor: saf mürrisâfi, kokulu tarçın; kokulu kamış birlikte imbikten geçiriliyor: “Ve Rab Musa’ya söyleyip dedi: Ve sen kendine, başlıca kokulu baharat, beş yüz şekel (ağırlık birimi) seyyal mür, ve onun yarısı iki yüz elli şekel hoş kokulu tarçın ve iki yüz elli şekel hoş kokulu kamış: Ve makdis şekeline göre beş yüz şekel hiyarşenbih ve bir him (hacim birimi) zeytinyağı al…” (Çıkış XXXI /22-25). Romalı müellifler de hazırlanışı böyle tarif ediyorlar, sıraladıkları baharatın en pahalısı oluyor ki bununla hazırlanmış yağ, İkinci Mabet krallarının[1] mesh edildiği yağ oluyor[2].

***

Talmud, kalp (gönül) ile böbreklerin koşutluğunu vurguluyor[3]: “Böbrekler önerir, kalp anlar”. Bu ibare, Tevrat’taki böbrekler kalp uygunluğunu izah ediyor. Burada böbreklerin önce zikredilmiş olmasının anlamı var şöyle ki, kalp tarafından herhangi bir fizikî harekete girişilmeden önce bir böbreklere danışma süreci yaşanıyor.

***

Talmud’a göre “eski tıp”, ve şüphesiz o günlere kadar, aşırı pis kanın çoğunu aldırmayı halk sağlığı için yüksek derecede önemli görmüştü: Bu, aşırı kan basıncı ve güneş vurmasına karşı bir tedavi şekli oluyordu. Bu işi yapan cerrah, “kazıyıp atan” manasında olan gar’a tesmiye edilip genelde mahallî berberdi[4].

***

Me sisin, “bir hasta kişiyi sağaltan ve tedavisinin daimî olduğu altı şeyden biri” telâkki edilen papatya (chamomile), şurada burada kırlarda yabani olarak yetişiyor. Bazı yerlerde tıbbî amaçlarla özellikle yetiştiriliyor. Kuru çiçeklerinden bir çay hazırlanıyor ve bu, terlemeyi teşvik ediyor, nefes borusu iltihaplarını (laryngitis) ve hazım sistemi bozukluklarını hafifletiyor[5].


[1] Bunlar için bkz. Burhan Oğuz.- Türk ve Yahudi Kültürlerine Bir Mukayeseli Bakış.

[2] The Talmud. – Berakhoth II, 1974, 17a, s.391.

[3] ibd., 17a, s.399.

[4] Berakhoth 31a, s.634.

[5] Berakhoth 44b, s.856.